Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Ağustos ayı Tüketici Fiyatları Endeksi’nin (TÜFE) aylık bazda yüzde 9,09, yıllık bazda ise yüzde 58,94 arttığını açıklamasının ardından TCMB Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.
Rapora göre, Temmuz ayından itibaren vergi ve yönetilen fiyatlarda yapılan düzenlemelerin yanı sıra Türk lirasındaki değer kaybı ve fiyat artışlarının gecikmeli etkileri ve küresel güçteki yükselişin etkisiyle tüm ana kümelerde yıllık enflasyon arttı. Fiyat:% s.
Aylık bazda en yüksek artış yüzde 14,23 ile elektrik kümesinde kaydedilirken, bu gelişmede bir önceki aya ilişkin vergi etkisi ve yurt dışı fiyat baskıları belirleyici oldu.
Akaryakıt fiyatlarındaki artışlar ulaştırma hizmetleri fiyatlarına hızla yansırken, 2003 yılı bazlı TÜFE kapsamında hesaplanan en yüksek artış yüzde 27,62 ile aylık küme enflasyonunda kaydedildi.
Asgari fiyat ve döviz kuru gelişmelerine duyarlılığı yüksek olan gıda, hizmet kalemlerinin yanı sıra kiralarda da yüksek artışlar görüldü.
Özellikle Türk lirasındaki değer kaybının gecikmeli etkileriyle temel mal fiyatlarındaki yükseliş devam etti.
Taze meyve sebze fiyatlarındaki olumsuz görünüm Ağustos ayında da devam ederken, işlenmiş gıda alt grubundaki fiyat artışları genele yayılarak güçlendi. Üretici fiyatlarındaki artış eğilimi elektrik kümelenmesinde daha belirgin bir şekilde devam ederken, son üç ayda tüketici fiyatları üzerinde üretici kaynaklı yukarı yönlü baskılar belirginleşti.
Bu görünüm altında mevsimsellikten arındırılmış verilerle B ve C göstergelerinde aylık artış oranları güçlü seyrini sürdürürken göstergelerin yıllık enflasyonu yükselişini sürdürdü.
“Tüm alt gruplarda artış yaşandı”
Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 9,20 ve 8,76 puan artarak yüzde 63,52 ve yüzde 64,85’e yükseldi. Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde bu dönemde tüm alt gruplarda artış yaşandı. Bir önceki aya göre hizmetler, gıda, temel mallar, enerji ve alkol-tütün-altın kümelerinin katkıları sırasıyla 3,00, 2,86, 2,60, 2,51 ve 0,14 puan arttı.
Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle bakıldığında B ve C endekslerindeki aylık artışlar bir önceki ayda ulaştığı yüksek seviyeleri korudu. B endeksini oluşturan kümelerden işlenmiş gıdada fiyat artışları bir önceki aya göre daha güçlü olurken, hizmetler ve temel mallarda yüksek seyrini sürdürdü.
Ağustos ayında hizmet fiyatları yüzde 9,19 oranında artarken, küme yıllık enflasyonu 9,92 puan artarak yüzde 79,57’ye yükseldi. Bu dönemde fiyat artışları alt kümelenmelere yayılarak ulaştırma hizmetlerinde daha belirgin olmuştur.
Ulaştırma hizmetleri fiyatları, akaryakıt fiyatlarındaki keskin artışın etkisiyle aylık yüzde 27,62 artışla 2003 bazlı endeksteki en yüksek artışı kaydetti.
Bu gelişmede, yönetilen-yönlendirilen kalemlerin (otobüs ve taksiyle şehir içi yolcu taşımacılığı ve havayolu yolcu taşımacılığı) fiyatları ile şehir içi kara yoluyla yolcu taşımacılığı fiyatları belirleyici oldu.
Lokanta-otel alt kümesinde güçlü fiyat artışları Ağustos’ta da devam ederken, alt kümenin yıllık enflasyonu yüzde 89,31’e, fiyatlar ise yüzde 7,09’a yükseldi.
“Kira alt grubundaki aylık artış bir miktar güçlenerek yüzde 7,90’a ulaştı.”
Kira alt grubundaki aylık artış daha da güçlenerek yüzde 7,90’a yükselirken, yıllık enflasyon yüzde 87,78’e yükseldi. Diğer hizmetler alt grubunda fiyatlar yüzde 7,19 oranında artarken, bu gelişmede kişisel ulaşım araçlarının bakım ve onarımı, sağlık hizmetleri ile eğlence-kültür hizmetleri öne çıktı.
Yıllık temel mal enflasyonu 7,72 puan artarak yüzde 51,97’ye yükseldi. Döviz kuru geçişkenliği yüksek olan temel mallarda tüm alt kümelenmelerde yüksek fiyat artışları kaydedildi.
Dayanıklı tüketim malları alt grubunda fiyatlar yüzde 7,82 oranında artarken, bu dönemde otomobil, beyaz eşya ve mobilya fiyatlarında belirgin artışlar gözlendi. İlaç referansı euro kurundaki güncelleme ve vergi düzenlemesinin etkileri diğer temel mal alt grubunda da hissedilirken, fiyatlarda genel olarak yüzde 9,92 oranında artış kaydedildi.
Buna karşılık giyim ve ayakkabı fiyatlarında mevsimsel eğilim yüzde 8,25 oranında artarak yıllık enflasyon yüzde 29,96’ya yükseldi. Ağustos ayında elektrik fiyatları yüzde 14,23 oranında artarken, yıllık küme enflasyonu 16,89 puan artarak yüzde 14,03’e yükseldi. Bir önceki ayın ortasındaki vergi artışının kalıcı etkisine ek olarak, uluslararası enerji fiyatlarındaki artış da kümenin aylık fiyat artışında belirleyici oldu.
Bu görünüm altında akaryakıt ve tüpgaz kalemleri aylık bazda sırasıyla yüzde 26,11 ve yüzde 23,93 oranında arttı. Ayrıca ağustos ayında şebeke suyu fiyatları yüksek oranda (yüzde 7,43) arttı. Ağustos ayında gıda ve alkolsüz içecek fiyatları yüzde 8,48 oranında artarken, yıllık enflasyon 12,14 puan artarak yüzde 72,86’ya yükseldi.
“Taze meyve sebze fiyatları meyve fiyatlarının öncülüğünde belirgin arttı”
Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 13,93 puan artarak yüzde 93,64’e, işlenmiş gıdada ise 11,02 puan artarak yüzde 57,80’e yükseldi. Mevsim etkilerinden arındırılmış veriler, bu dönemde meyve fiyatlarının öncülüğünde taze meyve sebze fiyatlarının belirgin bir artış gösterdiğine işaret etti.
İşlenmemiş gıda grubu genelinde bu dönemde meyve ve sebzenin yanı sıra yumurta ve kuruyemiş fiyatlarında da artışlar öne çıktı. İşlenmiş gıda grubunda aylık artış geçen aya göre (yüzde 11,17) daha güçlü olurken, ekmek-tahıllar başta olmak üzere ekmek, süt ve süt ürünleri, katı yağlar ve alkolsüz içecekler fiyat artışlarıyla dikkat çekti.
Alkollü içecekler ve tütün ürünleri grubunda fiyatlar yüzde 3,77 oranında artarken, yıllık enflasyon 5,40 puan artarak yüzde 51,98’e yükseldi. Bu gelişmede, geçtiğimiz ay yapılan vergi düzenlemesi sonucu oluşan fiyat artışlarının günlük bazda endekse yansımasıyla Ağustos ayına uzanan etkiler belirleyici oldu.
Ağustos ayında yurt içi üretici fiyatları yüzde 5,89 oranında artarken, yıllık enflasyon 4,91 puan artarak yüzde 49,41’e yükseldi. Ana sanayi kümelenmeleri itibarıyla incelendiğinde, tüm alt kümelenmelerde yıllık enflasyon artarken, uluslararası elektrik emtiaları ve döviz kuru gelişmelerine göre elektrik üretici fiyatlarındaki artış aylık bazda yüzde 14,27 seviyesinde belirginleşti. Aylık fiyat gelişmeleri branş bazında incelendiğinde artışların yaygın olduğu, ham petrol ve doğal gaz, rafine edilmiş petrol ürünleri, temel ilaç, kömür ve linyit, mobilya, diğer madencilik-taş ocakçılığı ve elektrik-gaz imalat sektörlerinde ise artışların yaygın olduğu görülmektedir. fiyat artışlarıyla gündeme geldi.
