İran ile Afganistan’ın ortasında çıkan “su hakkı” tartışmalarıyla gündeme gelen Afganistan’daki Hilmend Nehri’nin kaynağı ilk kez İranlı uzmanlar tarafından incelendi.
Fars Haber Ajansı’nın haberine göre İran’ın Afganistan Özel Temsilcisi Hasan Kazimi Kumi konu hakkında bilgi verdi.
Kumi, “İranlı uzmanlar, (Hilmend Nehri’nin kaynağının bulunduğu) Deh Ravud bölgesinde araştırmalar yaptı. Bu ilk kez oluyor.” söz konusu.
İranlı yetkili, uzmanların şu anda Kabil’de olduğunu ve raporlarını hemen hazırlayacaklarını kaydetti.
Hilmand Nehri, Afganistan’ın Bamyan eyaletindeki Hindukuş Dağları’nın devamı olan Baba Dağları’ndan doğar. 1100 kilometrelik bir yolculuktan sonra nehrin suları İran-Afganistan sınırındaki Hamun Gölü’ne boşalır.
İran ve Afganistan arasında su krizi
Afganistan ve İran’ın ortasında bulunan Hilmend Suyolu üzerindeki su sorunu 1973’te varılan anlaşmayla çözüldü.
Anlaşmaya göre Afganistan, İran’a su yoluyla “normal şartlar altında” saniyede 26 metreküp su sağlamayı taahhüt etti. Bunun 22 metreküpü “İran’ın su hakkı” olarak tanımlanırken, 4 metreküpü ise Afganistan’ın İran’a yönelik “iyi niyet göstergesi” olarak belirlendi.
Öte yandan anlaşmada kurak dönemlerde İran’a akan suyun saniyede 26 metreküpün altında olabileceği belirtildi.
Afganistan’da son yıllarda yaşanan kuraklık nedeniyle İran’a akan su miktarının azalması Tahran yönetimini rahatsız etmeye başladı.
Sık sık kurak dönemler yaşayan iki ülke, 1973’te imzalanan anlaşmaya bağlılıklarından bahsetmelerine rağmen su sorunuyla karşı karşıya.
Taliban yönetimi bölgedeki kuraklık nedeniyle Hilmend Nehri üzerindeki Keceki Barajı’nda su bulunmadığını ve bu nedenle İran tarafına su ulaşmadığını savunurken, İran teknik bir heyetin barajı ziyaret ederek bu durumu teyit etmesi gerektiğini belirtti. Taliban ise bu talebe sıcak bakmadı.
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, 18 Mayıs’ta Sistan-Belucistan vilayetine yaptığı ziyarette konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Uzmanlarımız su kesintisini teyit ederse bizim söyleyecek bir şeyimiz yok, aksi halde vatandaşlarımızın haklarına el koymayız. Afganistan’daki yöneticileri İran’a su hakkını bir an önce vermeleri konusunda uyarıyorum.” dedi.
